Η ονομασία της ασθένειας του AIDS,προέρχεται απο τα αρχικά των λέξεων: Acquired Immune Deficiency Syndrome, όπου στην ελληνική γλώσσα σημαίνει Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας.
Η ασθένεια AIDS, θεωρείται λοιμώδης νόσος και προέρχεται απο τον ιό HIV.
Ο ιός HIV, προσβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, το σύστημα δηλαδή το οποίο είναι υπεύθυνο για την άμυνα του οργανισμού ενάντια σε λοιμώξεις, νεοπλασίες και άλλες ασθένειες.
Απο βιολογικής άποψης, η προσβολή του ιού στον ανθρώπινο οργανισμό, περιγράφεται ω εξής: Ο ιός HIV προσκολλάται στο δέκτη CD4 που βρίσκεται στα Τ-λεμφοκύτταρα καθώς και στα μακροφάγα. Το RNA του ιού αυτού μπαίνει στο κύτταρο του ξενιστή όπου και αντιγράφεται με τη βοήθεια της αντίστροφης μετεγγραφάσης σε DNA. Αυτό πλέον το DNA του ιού ενσωματώνεται με το DNA των χρωματοσωμάτων του ξενιστή. Από κει και πέρα μπορεί πλέον ο ιός να ελέγξει τη παραγωγή νέων σωματίων HIV που εξέρχονται από το αρχικό προσβαλλόμενο κύτταρο του ξενιστή. Εναλλακτικά το ενσωματωμένο DNA μπορεί ακόμα να μείνει αδρανές και να μην εντοπιστεί από το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο HIV αποφεύγει σταθερά την ανοσοαπόκριση παραμένοντας στα κενοτόπια μέσα στα μακροφάγα.
Σημειώνεται επίσης ότι ο HIV μπορεί να δεχθεί υψηλά ποσοστά αντιγονικής ποικιλότητας επειδή σφάλματα κατά την αντιγραφή του RNA του ιού σε DNA προκαλούν μεγάλες αλλαγές στη φύση των περιβαλλουσών πρωτεϊνών του ιού. Γεγονός πάντως είναι ότι δεν προσβάλλονται από AIDS όλοι οι φορείς του HIV, που όμως όλοι μπορούν να τον μεταδώσουν.
Ο μέσος χρόνος από της προσβολής από τον ιό και της εμφάνισης του Έιτζ είναι περίπου 10 χρόνια. Τελικά το προσβληθέν άτομο υποκύπτει σε διάφορες λοιμώξεις επειδή ακριβώς η αποτυχία του ανοσοποιητικού συστήματος είναι αποτέλεσμα της σταδιακής μείωσης του αριθμού των CD4 Τ-λεμφοκυττάρων.
Σήμερα η ετεροσεξουαλική επαφή είναι ο κύριος τρόπος μετάδοσης. Μέχρι σήμερα έχουν πεθάνει λόγω του AIDS περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι, ενώ περίπου 40 επιπλέον εκατομμύρια νοσούν.
Μέχρι στιγμής έχουν αναγνωριστεί δυο είδη του ιού HIV, ο HIV-1 και ο HIV-2.
- Ο HIV-1 είναι αυτός που ευθύνεται για τη μεγάλη πλειοψηφία των μολύνσεων παγκόσμια (περίπου 90%), και επίσης είναι αυτός με τις περισσότερες μεταλλάξεις και υποτύπους.
- Ο HIV-2, που αναγνωρίστηκε το 1986 και θεωρείται προγενέστερος τύπος από τον HIV-1, εντοπίζεται σχεδόν αποκλειστικά στη Δυτική Αφρική, με λίγα περιστατικά σε χώρες που έχουν συχνή επικοινωνία με την περιοχή αυτή (όπως π.χ. η Γαλλία). Ο HIV-2 τείνει να μεταδίδεται σχετικά δυσκολότερα σε σχέση με το άλλο είδος, ενώ η εξέλιξη της νόσου στους φορείς HIV-2 είναι πιο αργή.
Τα κριτήρια της κατηγοριοποίησης της HIV λοίμωξης προσδιορίζονται από τα κατωτέρω επίπεδα των λεμφοκυττάρων CD4+
Α1: Αναθεωρημένο (1993) σύστημα ταξινόμησης της HIV λοίμωξης για τους έφηβους και ενήλικες, ηλικίας ³ 13 ετών
| | Κλινικές Κατηγορίες | ||
| Κατηγορίες CD4+ λεμφοκυττάρων | (Α) Ασυμπτωματική, οξεία (πρωτογενής) HIV λοίμωξη ή Επιμένουσα Γενικ. Λεμφαδενοπάθεια | (Β) Συμπτωματική HIV λοίμωξη, όχι (Α) ή (C) καταστάσεις | (C) Καθοριστικοί Νόσοι AIDS |
| (1) = 500/μL | A1 | B1 | C1 |
| (2) 200 - 499 μL | A2 | B2 | C2 |
| (3) <> | A3 | B3 | C3 |
A2: ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ (1993) - ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α: Ασυμπτωματική HIV λοίμωξη - Επιμένουσα γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια - Οξεία (πρωτογενής) HIV λοίμωξη
Οι καταστάσεις που αναφέρονται στις Κατηγορίες Β και C δεν πρέπει να υφίστανται.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β: Συμπτωματική λοίμωξη αποδιδόμενη στον HIV με καταστάσεις άλλες από αυτές που περιλαμβάνονται στις Κατηγορίες Α ή C ή οι οποίες είναι ενδεικτικές έκπτωσης της κυτταρικής ανοσίας.
Παραδείγματα περιπτώσεων στην κλινική Κατηγορία Β περιλαμβάνουν αλλά δεν περιορίζονται σε:
Βακτηριακή αγγειομάτωση - Καντιντίαση στοματοφαρυγγική (μυκωτική στοματίτις) - Καντιντίαση αιδοιοκολπική (επιμένουσα, συχνή ή μη ανταποκρινόμενη σε θεραπεία) - Δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας (μέση ή βαρεία)/ in situ καρκίνωμα του τραχήλου της μήτρας - Γενικευμένα συμπτώματα όπως πυρετός (38,5° C) ή διάρροια για περισσότερο από 1 μήνα - Στοματική λευκοπλακία - Έρπης ζωστήρ, με δύο τουλάχιστον διαφορετικά επεισόδια ή καταλαμβάνων περισσότερα από ένα δερμοτόμια - Ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα - Λιστερίοσις - Πυελικές φλεγμονές - Περιφερική νευροπάθεια.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ C: Περιλαμβάνει τις κλινικές καταστάσεις που αναφέρονται στον παραπάνω κατάλογο ο οποίος αποτελεί τον ορισμό κρούσματος AIDS.
Αφού αναλύθηκαν, προηγουμένως τα στάδια της νόσου, κρίνεται συνετό να υπάρξει αναφορά περί της διατροφικής υποστήριξης των οροθετικών.
Η διατροφική υποστήριξη, έχει ως στόχο την καλυτέρευση της ποιότητας ζωής των οροθετικών, δυστυχώς όχι της αντιμετώπισης προς εξεύρεσης επίλυσης της προσβολής της νόσου.
Σε έρευνα, η οποία έγινε στην Ανατολική Αφρική και στην Ταυλάνδη, μελετήθηκε η ενδεχόμενη ανεπάρκεια των απαραίτητων μικροθρεπτικών συστατικών. Σύμφωνα με την σχετική έρευνα, δόθηκε στους οροθετικούς ασθενείς, διατροφικό πλάνο με σύμπλεγμα βιταμινών, όπου παρατηρήθηκε ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, μέσω της αύξησης των επιπέδων των κυττάρων του, CD4 και CD8.
Στους οροθετικούς ασθενείς, έχει παρατηρηθεί άνιση κατανομή λίπους με εμφάνιση διαρροιών. Η άνιση κατανομή του λίπους, έχει παρατηρηθεί σε σε ορισμένες περιοχές του σώματος όπως ο αυχένας, η κοιλιά, το στήθος και κάποια εσωτερικά όργανα (όπως το συκώτι και η καρδιά) και η μείωση του λίπους από άλλες περιοχές όπως τα μάγουλα, οι γλουτοί, τα χέρια και τα πόδια. Η λιποδυστροφία αποτελεί συχνό πρόβλημα των οροθετικών ασθενών έπειτα από 9-12 μήνες αντιρετροϊκής θεραπείας. Παρατηρείται αυξημένη αποθήκευση λίπους σε σημεία του ανθρώπινου οργανισμού αλλά μειωμένη αποθήκευση σε κρίσιμα σημεία στα οποία κρίνεται επιτακτική η παρουσία του λίπους για την προστασία των πρωτεινών και των οστών.
Στους οροθετικούς ασθενείς, έχει παρουσιασθεί αυξημένη παρουσία του οξειδωτικού στρές. Η αυξημένη παραγωγή ελευθέρων ριζών οξυγόνου σε οροθετικούς ασθενείς διευκολύνει τον πολλαπλασιασμό του ιού και την εξέλιξη της ασθένειας.
Στην πρώτη παρατήρηση, πρέπει να δοθούν διατροφικές συμβουλές με ταυτόχρονα την χορήγηση ενός μη-βασικού αμινοξέος την καρνιτίνη στην –L μορφή της. Η δράση του συγκεκριμένου αμινοξέος. είναι η μεταφορά των λιπαρών οξέων στα μιτοχόνδρια του κυττάρου για την παραγωγή ενέργειας. Μέσα στο πλάσμα του αίματος η καρνιτίνη ενώνεται με τα λιπαρά οξέα και τα συνοδεύει στα μιτοχόνδρια. Στα μιτοχόνδρια η καρνιτίνη ελευθερώνει τα λιπαρά οξέα ώστε με την επίδραση των μιτοχονδριακών ενζύμων να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας σχηματίζοντας ΑΤΡ. Αν τα λιπαρά οξέα δεν μπορέσουν να καούν αρκετά γρήγορα, η καρνιτίνη δρα επιστρέφοντας τα λιπαρά οξέα στο πλάσμα του αίματος. Κατά την δεύτερη επισήμανση, η οποία αφορά την παρουσία του οξειδωτικού στρές, θα πρέπει να δοθούν διατροφικές οδηγίες, οι οποίες θα περιλαμβλανουν τρόφιμα με αντιοξειδωτική δράση.Επίσης, λόγω του ότι η νόσος AIDS προσβάλει το ανοσοποιητικό σύστημα και έτσι θα πρέπει να υπάρχει κάλυψη και συνεχή παρουσία των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, τα οποία ενισχύουν την άμυνα του ανοσοποιητικού συστήματος με σκοπό την καλυτέρευση στην ποιότητα ζωής του οροθετικού.Τέτοιου είδους τρόφιμα, είναι:
- Δημητριακά Ολικής Άλεσης:
Η βιταμίνη E που περιέχουν, βοηθά ώστε το δέρμα μας να διατηρείται υγιές και λαμπερό και είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό με σημαντικό ρόλο ειδικά στην προστασία από τον καρκίνο του προστάτη. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι ενισχύει το αμυντικό σύστημα του οργανισμού. - Καρότα:
Περιέχουν βήτα-καροτίνη, το αντιοξειδωτικό το οποίο προστατεύει ενάντια σε πολλούς τύπους καρκίνου, τα καρδιακά νοσήματα και σε πολύ μεγάλο βαθμό ενάντια στην αρθρίτιδα. Καταναλώστε τα βρασμένα, γιατί έτσι περιέχουν πολύ υψηλότερο επίπεδο αντιοξειδωτικών από ότι ωμά. - Μούρα/ βατόμουρα/ φράουλες:
Είναι πλούσια σε ίνες, μεταλλικά στοιχεία, βιταμίνες και θεραπευτικά αντιοξειδωτικά. - Μπρόκολο:
Περιέχει το αντιοξειδωτικό I3C το οποίο, προστατεύει ενάντια σε τύπους καρκίνου που σχετίζονται με τα οιστρογόνα (μαστού, τραχήλου, ωοθηκών) και τις καρδιακές παθήσεις. - Σταφύλια (κόκκινα):
Τα αντιοξειδωτικά ρεσβερατόλη και κουερσετίνη τα οποία περιέχονται στα κόκκινα σταφύλια, δρουν κατά των ελεύθερων ριζών ενισχύουν την καλή λειτουργία της καρδιάς και προστατεύουν από φλεγμονές, γαστρικό έλκος και εγκεφαλικά. - Τομάτες:
Περιέχουν το αντιοξειδωτικό λυκοπένη το οποίο έχει αποδειχθεί ότι προστατεύει ενάντια στον καρκίνο του προστάτη, τον καταρράκτη, ενισχύει τις νοητικές λειτουργίες και το αμυντικό σύστημα του οργανισμού. - Τσάι:
Είναι πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών, είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους πρόληψης από διάφορες εκφυλιστικές ασθένειες, τον καρκίνο, τα εγκεφαλικά, κ.α. Αρχικά πιστευόταν ότι το πράσινο τσάι έχει περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες από το μαύρο τσάι, αλλά πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι και τα δύο είναι εξίσου ευεργετικά. - Φρούτα και λαχανικά: Aποτελούν τις πλέον αντιγηραντικές τροφές, καθώς είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά. Προτιμήστε με αυτή τη σειρά: Mπρόκολο, σπανάκι, ντομάτες, πιπεριές, καρότα, μοβ λάχανο, πορτοκάλια, μανταρίνια, γκρέιπ φρουτ, κίτρα, φράουλες, σταφύλια.
- Σουσάμι – ταχίνι: Στο σουσάμι και στο ταχίνι περιέχονται ουσίες (π.χ. σεσαμίνη και σεσαμινόλη) που παρουσιάζουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, εμποδίζοντας την οξείδωση των λιπαρών οξέων στον οργανισμό, που αποτελεί το πρώτο στάδιο και ένα σημαντικό αιτιολογικό μηχανισμό για τη δημιουργία αρτηριοσκλήρυνσης. Παράλληλα, τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι τα συστατικά αυτά μπορούν να συμβάλουν στην απομάκρυνση μέρους της χοληστερίνης από τον οργανισμό.
- Kρασί και μπίρα: H μπίρα και το κρασί ξεχωρίζουν από τα άλλα αλκοολούχα ποτά λόγω της περιεκτικότητάς τους σε αντιοξειδωτικές ουσίες, που προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. H ήπια, λοιπόν, κατανάλωσή τους (1-2 ποτήρια) μπορεί να έχει και θεραπευτική αξία σε συνδυασμό με ένα πλήρες και υγιεινό διαιτολόγιο.
Εκτός απο τις προαναφερθέντες συστάσεις, οι οποίες περιγράφουν την ουσιώδη δράση των τροφίμων στην προστασία του οργανισμού έναντι της εμφάνισης των λοιμώξεων, θα πρέπει να συσταθεί ένα συνολικό υγιές διατροφικό πλάνο, το οποίο με βάση τα ήδη θεσπισμένα φυσιολογικά όρια σε μακροθρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες-πρωτείνη-λίπος) θα πρέπει να συντάσσεται το διατροφικό πλάνο και να περιλαμβάνει ένα σύνολο όλων των τροφίμων με ιδιαίτερη βάση στα προαναφερθέντα τρόφιμα χωρίς όμως να μην τηρηθεί το υγιές πλάνο το οποίο θα βασίζεται στην μεσογειακή διατροφή.
Με τιμή.
Κριαράς Νικόλαος.
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος.
Βιβλιογραφία:
- Μακεδονία, 29 Νοεμβρίου 2007, «AIDS. Ανησυχητική έξαρση των περιστατικών στη Θεσσαλονίκη».
- Ελευθεροτυπία, 30 Νοεμβρίου 2007, «AIDS: 25.000 «κρυφοί» φορείς στην Ελλάδα».
- Ελευθεροτυπία, 27 Νοεμβρίου 2007, «Τι είναι ο HIV και το AIDS;»
- Ελεύθερος Τύπος, 30 Νοεμβρίου 2007, «AIDS: Με δέκα μορφές ο ιός στην Ελλάδα».
- Δελτίο επιδημιολογικής επιτήρησης της HIV/AIDS Λοίμωξης, ΚΕΕΛΠΝΟ, Οκτ. 2007.
- Σελίδα ενημέρωσης για το AIDS από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
- Συμβουλευτική για τη Λοίμωξη και Νόσο HIV.
- Hiv.gr, σελίδα ενημέρωσης για οροθετικούς ή μη.
- Νέοι άνθρωποι και AIDS από την UNICEF.
- HIV/AIDS από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
- HIV Infection and Aging Independently Affect Brain Function as Measured by Functional Magnetic Resonance Imaging, Journal of Infectious Diseases 2010;201:336–340.
